به گزارش ثریا پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی، در آستانه برگزاری همایش نظریه علم اسلامی و کاربست آن در نظام آموزش و پرورش، پنجمین پیش نشست این همایش را برگزار کرد.
این نشست با حضور حجت الاسلام احمد واعظی و مهدی گلشنی پنجشنبه ساعت ۱۰ تا ۱۲:۳۰ در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
علم دینی علمی است که جهانبینی دینی بر آن حاکم باشد
در ابتدا گلشنی گفت: در دوره ۶۰۰ ساله تمدن اسلامی صحبت از علم دینی و غیر دینی نبود چرا که علمشان عین دینشان بود و چتری دینی بر علمشان سایه افکنده بود که نوشتههای ابن سینا و ابن هیثم و دیگر دانشمندان شاهد بر این قضیه است. در غرب و در قرون وسطی و حتی عصر جدید هم همین تفکر حاکم بود و امثال نیوتن کار علمی خود را کاری الهی میدانستند. نیوتن در کتاب مکانیک خود نوشت امیدوارم این کتاب زمینه قرب الهی شود.
وی در ادامه به دو عامل که باعث تغییر این رویکرد شد اشاره کرد؛ عامل اول تغییر این رویکرد رواج فلسفههای تجربهگرا بود که با لاک شروع شد، او میگفت فقط آنچه ریشه حسی دارد وجود دارد. هیوم و آگوست کنت هم شأنی برای متافیزیک قائل نبودند. در همان دوره داروین هم همه چیز را به فیزیک و حس تقلیل داد. در واقع در آن دوره مکاتب تجربهگرا همدیگر را تقویت میکردند. عامل دوم موفقیت چشمگیر و تخصص گرایی علوم تجربی بود که فلسفه را تحت الشعاع قرار داد و فلسفه با محیطهای علمی خداحافظی کرد، در کلاسهای فیزیک نمیشد اسم فلسفه و متافیزیک را آورد! اما غرب از نیمه دوم قرن بیستم تغییر کرد و همزمان جهان اسلام هم تغییراتی در رویکرد خودش به علم تجربی داشت. میتوانیم بگوییم مرحوم ابوالاعلی مودودی در این قضیه پیشتاز بود و در عین حال که به لحاظ قوت تحلیل فلسفی و علمی خیلی بالا نبود اما متوجه برخی اشکالات در علوم تجربی شد از جمله اینکه مفروضات فلسفی و متافیزیکی در جمعبندیهای فیزیکی اثر میگذارد بلکه حاکم است و مفروضات متافیزیکی است که فرضیهها را متعین میکند.
نظریه پرداز فلسفه علم خاطرنشان کرد: امروزه علت رواج الحاد در محیطهای علمی، فلسفه و علوم انسانی نیست؛ برخی فکر میکنند الحاد از فلسفه و علوم انسانی آمده بنابراین دائما صحبت از اسلامی کردن علوم انسانی میکنند ولی من با وجود این که برای علوم انسانی شأن بالایی قائل هستم اما معتقدم امروزه، برخلاف گذشته، الحاد از فیزیکدان و زیستشناس سرچشمه میگیرد و در حوزههای علمیه و دبیرستانها هم راه پیدا کرده است و شبهات جدی وجود دارد اما ما غافل هستیم! در غرب از زمان پاپ پول دوم تحول عجیبی پیدا شد، عدهای کشیش رفتند و در رشته فیزیک دکترا گرفتند تا بتوانند جواب فیزیکدانان ملحد را بدهند، مثلا وقتی هاوکینگ مقاله مینوشت کشیشها هم در مقابل او جوابهای فیزیکی یا فلسفی میدادند، در آنجا بیداری عجیبی حاصل شده است. الان انجمن فیلسوفان خداباور تشکیل شده و یک چهارم فیلسوفان خدا باور هستند. امروزه ما هم اگر بخواهیم به شبهات الحادی پاسخ دهیم باید با ماهیت فیزیک و علوم طبیعی آشنا باشیم و برای جامعه هم تبیین کنیم. امروزه خیلی باید مراقب باشیم چرا که شبهات اثر کرده است و غرب هم به این نتیجه رسیده که تنها از راه فرهنگی اثرگذاری کند و ضربه بزند و راه مبارزه با آنها این است که شبهات مهمی که مطرح است پاسخ داده شود.
موسس گروه فلسفه علم دانشگاه شریف در مورد راه پاسخگویی به شبهات الحادیِ علوم تجربی و فیزیک گفت: ما در درجه اول باید بگوییم که علمِ روز ناقص است و همه سؤالات را نمیتواند پاسخ بدهد و یک چتری باید بالای سر علم باشد که اخلاق و فلسفه و علم و همه چیز را توضیح دهد. علم دینی یعنی چتری که حاکم است و جهانبینی دینی باید حاکم باشد و به تعبیر دیگر علم دینی علمی است که جهانبینی دینی بر آن حاکم باشد. ما حتی یک فرضیه علمی یا فیزیکی نداریم که پیشفرض متافیزیکی نداشته باشد. امروزه بسیاری در مورد علم با ما هم عقیده هستند. امروزه فیزیکدانان معتقد بسیاری داریم و ما باید از این اشتراکات و اتفاق نظرها برای دفع شبهات استفاده کنیم. در واقع علوم تجربی دچار فرارویهای فراوان شده است، یافتههای علوم طبیعی تاثیرات فراوان بر فلسفه و علوم انسانی غرب گذاشته است که باید متوجه این فرارویها باشیم. فضای علوم انسانی با علوم تجربی خیلی فرق دارد بنابراین مفروضات متافیزیکی در علوم انسانی و علوم شناختی تاثیر بیشتری دارد. اینکه ما انسان را یک موجود فیزیکی بدانیم یا موجودی دارای روح مفروضاتمان خیلی متفاوت خواهد بود و به نتایج متفاوتی هم در علوم انسانی میرسیم.
ما دچار سوء تفاهم در علم دینی شدهایم
در ادامه حجت الاسلام واعظی با بیان این که علم دینی با سوء تفاهمهایی در جامعه ما روبرو شده است، گفت: بسیاری از مخالفتها به این برمیگردد که ما تقریر درست از علم دینی نداریم و گاهی اوقات دفاع بد و تقریر نادرست از علم دینی باعث مقابله میشود. تقریر دکتر گلشنی، تقریری معقول و منطقی و قابل دفاع از علم دینی است. علم دینی یعنی ما فقط در چارچوب جهان بینی اسلامی میتوانیم فرا رویهای تجربی را صورت بدهیم.
وی ادامه داد: فروکاهش علم دینی به علوم اسلامی یکی از عوامل ایجاد سوء تفاهم است و برخی وقتی دعوت به علم دینی میکنند دعوت آنها فرو کاستن علوم طبیعی و تجربی به علوم نقلی است. برخی میگویند تجربه را کنار بگذاریم و آنگونه که در فقه به منابع نقلی دین مراجعه و گزارههای دینی حوزه فقه را اجتهاد میکنیم باید برای استخراج کیهانشناسی، جهانشناسی و دیگر علوم طبیعی به سراغ کتاب و سنت برویم، که به نوعی رواج اخباریگری در حوزه دانش است.
وی با اشاره به دو رویکرد کلانِ موجود در طرح علم دینی گفت: یک رویکرد این است که ما با طرح بحث علم دینی به دنبال پی ریزی یک هویت محتوایی نوینی در حوزه علم باشیم. در واقع ما در تولید علم براساس متافیزیک خاص پارادایم خاصی را اتخاذ میکنیم و براساس پارادایم روششناسی خاصی را اتخاذ میکنیم و براساس آن روش خاصی را برای تولید علم اتخاذ میکنیم. بر اساس این نگاه به تولید علم بگوییم علم موجود یک هویت دارد و ما که میگوییم علم دینی میخواهیم یک روش و هویت جدیدی برای علم تعریف کنیم که من در حوزه علوم تجربی این رویکرد را قبول ندارم. رویکرد دیگر این است که تقابلی بین علم و دین نیست و میتوان علمورز بود و در عین حال متدین هم بود و جدایی و تقابلی وجود ندارد. فرارویهای نامعقول و نادرست و سوء استفادههای از علم برای داوریهای نسبت به هستی را کنار بگذاریم. روا نیست که با اتکا به تجربه، استنتاجهای الحادی نسبت به هستی داشته باشیم. در واقع علم دینی یعنی از یک موضع استعلایی و از یک افق بالاتر به تکاپوهای علمی و فرارویهای از تجربه نگاه کنیم و ایجاباً نشان دهیم که میتوان بر اساس جهان بینی اسلامی نگاه کلان به هستی را با نگاه علمی سازگار کرد و میشود مقابل زیاده رویهای علم تجربی را گرفت. در حوزه علوم طبیعی نیازمند جدی گرفتن علم دینی هستیم به خاطر سوء استفادههایی که از عرصه علم برای رواج الحاد میشود و به همین دلیل ما رشته فلسفه فیزیک را در دانشگاه باقرالعلوم(ع) پایهریزی کردیم تا دانش پژوه حوزوی داشته باشیم که حوزه مبانی فیزیک را بشناسند و بتوانند به مقابله با آن بپردازند.
رئیس دفتر تبلیغات در ادامه خاطرنشان کرد: فضای علوم انسانی متفاوت از علوم طبیعی است زیرا علوم انسانی به شدت ایدئولوژیک و متأثر از مبانی متافیزیکی و مبانی انسان شناختی و ارزش شناختی و هستی شناختی است و اینها در محتوای نظریهها نقش دارد و حضور مستقیم انواع محتوای متافیزیکی را در شکلدهی نظریه علمی شاهد هستیم.
وی ادامه داد: بنابراین در علوم انسانی دعوت به علم دینی متفاوت از دعوت به علم دینی در علوم طبیعی میباشد و کارکردهای متنوعتری را از علم دینی انتظار داریم. در علوم انسانی وقتی میگوییم علوم انسانی دینی، این عنوان طیفی از کارکردها را به دنبال میآورد و علوم انسانی گاهی توصیفی و گاهی تبیینی و گاهی هنجاری و گاهی نیمه بنیادی و توسعهای است و در این چهار دسته نقش دین یکسان نیست، جاهایی کم رنگ است و یک جاهای نقش دین پر رنگ است. اگر به دنبال جامعه سازی اسلامی و بازسازی تمدن اسلامی هستیم، چون تمدن به شدت با عرصه زندگی درگیر است و عرصه زندگی شامل اقتصاد، سیاست و ... میشود، علوم انسانی اسلامی ضرورت پیدا میکند.
واعظی در پایان گفت: این که برخی میگویند علوم موجود، همه مبتنی بر کفر است و باید آن را به دریا ریخت و از نو به صورت اجتهادی به سراغ علوم برویم انتظار نابجا از دین است و ما نباید علوم تجربی و تجربه را کنار بگذاریم بلکه انتظار ما از دین باید جهت دهی به برنامههای علمی و کاربست دانش در جامعه باشد.
منبع: مهر
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هماندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بینالمللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.